İnşaatta Temel: Nedir ve Neden Önemlidir?

Bir bina ne kadar iyi inşa edilmiş olursa olsun, temeli sağlam olmayan bir yapının hiç şansı yoktur. Bu nedenle temeller ve farklı çeşitleri inşaat süreci için çok önemlidir.

Altbilgi konstrüksiyonu, tüm yapıların dayandığı etkili, uzun ömürlü temellere ana katkı sağlar. Genellikle sahada inşa edilen ilk destek olduklarından, temeller hakkında kapsamlı bir anlayışa sahip olmak önemlidir.

İnşaatta temel nedir?

Temeller, bir yapının temeline ek stabilite sağlayan yapısal desteklerdir. Temel duvarlarının veya sütunlarının altında bulunan temeller, tipik olarak betonarme ile yapılır ve bir yapının ağırlığının temelden toprağa ve aşağıdaki toprağa yeniden dağıtılmasına yardımcı olur.

Temel olarak, temeller yapı ile zemin arasında ek bir yük taşıma noktası oluşturur. Bu, özellikle daha sığ temellerle inşa ederken faydalıdır. Sonuç olarak, yapının fazla ağırlık taşımaması için ağırlığın zemine aktarılmasına yardımcı olurlar.

Temel Yapımında Dikkat Edilmesi Gereken Faktörler

Yapı mühendisleri genellikle her türlü altbilgi inşaatı sırasında yüklenicilere ek tavsiyeler sunar. Benzersiz yapılar ve şantiye ortamları için temel altbilgileri tasarlarken özellikle yararlıdırlar. Bu yönergelere ek olarak, burada inşaat sırasında göz önünde bulundurulması gereken birkaç genel faktör bulunmaktadır.

Donma çizgisi

Donma çizgisi, topraktaki suyun donduğu en düşük derinliktir. Yapınızın yukarı doğru kaymasına neden olabilecek don kabarmasını önlemek için temeller donma hattının altına inşa edilmelidir. Bunun nedeni, suyun donarak buza dönüşmesinin genleşmeye neden olmasıdır. Ayaklarınızın altındaki zeminde buz oluşursa, toprak genişleyerek temelinize yukarı doğru basınç uygular. Bu gerçekleştiğinde, yapısal bütünlüğe elveda deyin!

Donma hattının altında bulunan topraktaki su donmaz, bu nedenle don kabarması, sınırdan daha düşük herhangi bir derinlikte inşa edilen altlıkları etkilemez. Her coğrafi bölgede değişiklik gösterdiğinden bölgenizdeki donma hattını mutlaka kontrol edin. Donma hattının altında olması gereken mesafe, şantiye koşulları ve yükün kendisi temel derinliğini etkiler.

Zemin Taşıma Kapasitesi

Toprak taşıma kapasitesi, her bir toprak sınıfının destekleyebileceği maksimum basıncı ifade eder ve genellikle metrekare başına lbs olarak ölçülür. Bu belirtim, alt bilgi yapısını ve gerekli genişliği etkileyen ana faktördür. Zeminlerin taşıma kapasitesinin çok yüksek olduğu alanlarda, temel yapıyı tek başına destekleyeceğinden temeller her zaman gerekli değildir.

Çakıllı topraklar daha fazla basınca dayanabilirken, silt benzeri topraklar daha düşük taşıma kapasitesine sahip olma eğilimindedir. Toprak yoğunluğu testleri ve penetrometreler, inşaattan önce toprak taşıma kapasitesini değerlendirebilen birkaç araçtır.

Yeraltı Suyu Tablosu

Su tablası olarak da bilinen yeraltı suyu tablası, yeraltı toprağının suya doygun hale geldiği derinliktir. Yeraltı suyu tablası, kuru ve ıslak toprak arasında bir sınır görevi görür. Doymamış toprak su tablasının üzerinde bulunur ve su cepleri içeren doymuş toprak bunun altında yer alır.

Su ve beton iyi karışmaz. Beton temel, çevredeki topraktan fazla suyu emerek çatlaklara, temelin üzerinde duran yapının yukarı doğru kaymasına ve düşük yük taşıma kapasitesine neden olur.

Genel olarak, temel inşaatı su tablasının üzerinde yapılmalıdır. Ancak, yüksek su tablasına sahip bölgelerde bunu yapmak zordur. Helisel çelik kazıklar, zemine vidalamak ve yüksek su tablasına sahip alanlarda iyi çalışmak için tasarlanmış tirbuşon şeklindeki ayaklardır.

Temel Çeşitleri

Bir yapıyı desteklemek için kullanılan temel türü, hangi temeli seçtiğinizi etkiler. Sığ temeller, daha sığ derinliklerde inşa edilir, çünkü bu derinlikteki toprak yapının yükünü destekleyebilir. Aşağıdaki temel türleri, sığ temelleri desteklemek için kullanıldığını göreceğiniz türlerdir:

İzole Temel

İzole veya münferit temellerin üzerinde sadece bir kolon veya dikme bulunur. Taşıma gücü yüksek topraklarda kullanılır ve daha hafif yükleri destekler. Bu uygulamada, her sütunun kendi izole edilmiş altbilgisi vardır. Güverte ve çitler gibi sütunların birbirinden ayrıldığı yapıları desteklemek için tasarlanmıştır.

Üç tür izole temel vardır:

  • Basit izole: Ters bir "T" şekli oluşturan dikdörtgen ve kare tabanlı destekler.
  • Trapez izolasyonlu: Daha az beton kullanan trapez tabanlı destekler.
  • Kademeli izole: Günümüzde daha az popüler olan kademeli tabanlı destekler. Daha küçük beton levhalar, bir merdiven şekli oluşturmak için daha büyük olanların üzerine istiflenir.

Kombine Temel

Bu, iki veya daha fazla sütunun birleştirilmiş bir altbilgide durduğu zamandır. "Kombine" bir yükü desteklerler, dolayısıyla adı. Birleşik temel, sütunlar birbirine yakın olduğunda ve iki ayrı altbilgi yerleştirmek için yeterli alan olmadığında kullanılır. Tipik olarak, bu tasarım, tabanları izole altlıklardan daha geniş olduğundan ve zemine daha fazla ağırlık aktarabildiğinden, daha düşük taşıma kapasitesine sahip topraklardaki yükleri destekler.

Üç tür birleşik temel vardır:

  • Dikdörtgen kombine: Bu tasarım dikdörtgen bir tabana sahiptir. Eşit ağırlık taşıyan sütunları desteklerler.
  • Trapez kombine: Bu tasarımın trapez tabanı vardır. Eşit olmayan ağırlıklar taşıyan sütunları desteklerler. Daha fazla ağırlık taşıyan kolon, yamuğun tabanının daha geniş kısmına dayanır.
  • Kayış kirişi birleştirildi: Kayış temeller, beton bir kayış kirişi ile birbirine bağlanan, taban başına bir kolon bulunan iki kare tabana sahiptir. Mülkün kenarındaki bir kolon üzerindeki yükün iç kolonun yükünden çok daha ağır olduğu mülk sınırlarında kullanılırlar. Kayış kirişi, yükün ağırlığını zemine dağıtmak yerine, ağırlığın bir kısmını daha ağır olan kolondan daha hafif olana aktarır.